This is the last article you can read this month
You can read more article this month
You can read more articles this month
Sorry your limit is up for this month
Reset on:
Please help support the Morning Star by subscribing here
Diolch i CND CYMRU am y gwahoddiad i’r digwyddiad hwn sy’n coffhau’r defnydd o fomiau niwcliar yn Hiroshima a Nagasaki ym 1945.
Dilynwyd y cannoedd o filoedd a fu farw ar y pryd gan lawer mwy o farwolaethau o ganlyniad i’r llygredd niwcliar a’r cancr a ddaeth yn eu sgil.
Wrth i’r ras arfau gyflymu - gyda’r Undeb Sofietaidd, Prydain, Ffrainc a nes ymlaen Tseina yn cael gafael ar eu harfau eu hunain, profi mwy o arfau oedd y canlyniad.
Roedd llawer o’r profion hyn wedi digwydd yn y Môr Tawel ond hefyd ar dir yr Unol Daleithiau a’r Undeb Sofietaidd . Yn ei dro roedd y profi yn creu rhagor o lygredd gwenwynig ac yna marwolaethau milwyr oedd yn ‘guinea pigs' a sifiliaid nad oedden nhw yn sylweddoli beth oedd yn digwydd.
Fe dyfodd y mudiad heddwch yn fyd eang mewn ymdrech i atal ymlediad yr arfau erchyll hyn, ac i gael gwared â’r arfau o’r gwledydd a oedd biau nhw'n barod.
Arweiniodd y symudiadau hyn at y Gytundeb Yn Erbyn Lledaenu Arfau Niwcliar sydd o dan ystyriaeth yn y Cenhedloedd Unedig yn Efrog Newydd y mis hwn.
Ymledodd y Mudiad Heddwch ar draws y byd ac yn ei sgil datblygodd y syniad o ardaloedd heb arfau niwcliar. Roedd hyn yn llwyddiannus wrth greu di-arfogi niwcliar yn Ne Affrica gan wneud Affrica, America Ladin a llawer o Ganolbarth Asia yn ardaloedd sy’n rhydd o arfau niwcliar.
Dylai llwyddiant anhygoel Cymru wrth ddatgan ei bod hi’n wlad ddi-niwcliar gael ei gymeradwyo a’i glodfori. Bydd gweledigaeth heddychlon bob tro yn drech na lleisiau rhyfelgar.
Nawr, mae tensiynau yn cynyddu yn y byd hwn . Yn y ganrif hon yn unig gwelwyd gwrthdaro milwrol enfawr gydag goresygyniadau ar Afghanistan ac Irac, a rhyfeloedd yn Syria, Libya a’r Yemen.
Gwaddol y rhyfeloedd hynny yw tlodi, di-gartrefedd, teroristiaeth a newyn.
Mae penderfyniad cwbwl anghywir Rwsia i ymosod ar Wcraen wedi arwain at densiynau newydd, mwy o golli bywydau a mwy o ansefydlogrwydd rhyngwladol.
Mae’r ymladd yma hefyd wedi creu llawer o ffoaduriaid, y nifer fwya mewn hanes o bosib, a dylai rhain cael eu trin fel dioddefwytr rhyfel a thrychineb , gan dderbyn croeso.
Wrth lwc yn achos Wcraen maen nhw yn cael eu croesawu a’u cefnogi. Ond dylai hyn hefyd ddigwydd yn achos dioddefwyr yn sgil rhyfeloedd a gormes mewn gwledydd eraill.
Mae byd sy’n rhydd o arfau niwcliar yn bosibilrwydd. Dyw'r arfau hyn ddim yn cynnig amddiffyniad. Os ydyn nhw’n cael eu defnyddio dim ond y sicrwydd o filiynau o farwolaethau a difodiant bywyd ar draws rhannau helaeth o’n planed a ddaw.
Mae’r symudiad i greu gwaharddiad ar arfau niwcliar er mwyn creu byd heb arfau niwcliar yn cael ei gefnogi gan fwyafrif o’r gwledydd sy’n perthyn i’r Cenhedlaoedd Unedig; er nad yw’r cyfryngau ym Mhrydain wedi rhoi unrhyw sylw i hynny.
Ein llywodraeth yn San Steffan, a’r gwladwriaethau eraill sydd wedi datgan fod ganddynt arfau niwcliar, i gyd wedi cynyddu niferoedd eu taflegrau niwcliar , a hyn ar ol degawdau o dorri nol ar niferoedd. Yn ogystal mae gwledydd eraill fel India, Pakistan , Israel a Gogledd Corea bellach wedi cael gafael ar arfau niwcliar.
Ond mae’r naw gwladwriaeth hon mewn lleiafrif yn llys barn y byd.
Ar adeg diwrnod coffhau Hiroshima , gadewch i ni ddefnyddio iaith heddwch wrth dreial dod a chadoediad a heddwch i bobl yr Wcraen a Rwsia…a llefydd eraill lle mae’na ryfela fel Yemen.
Gadewch i ni roi diolch i’r bobol yna sydd wedi gweithio dros heddwch. Rhoddodd ein ffrind Bruce Kent ei fywyd i’r achos o heddwch a thros ddynoliaeth gan ysbrydoli cenhedlaeth i gredu mewn gwir ddiogelwch i'r byd, rhyddid rhag newyn a thlodi, y cyfle i gael addysg a iechyd da, diwylliant o heddwch a chreadigrwydd adeiladol, Yn ni’n rhoi diolch i Bruce am ei waith trwy gydol ei fywyd hir, ardderchog.
Hefyd yn ni’n hala ein cefnogaeth a chydlyniad i Julian Assange sy’n dioddef mewn carchardy lefel uchel gan wynebu'r bosibilrwydd o gael ei hala i’r Unol Daleithiau lle mae’n wynebu 175 o flynyddoedd dan glo am y drosedd o ddatgelu anghyfiawnderau a bygythiadau i’n pobloedd gan rymoedd mwya peryglus ein byd.
Yma yn hedd yr Eisteddfod a bro brydferth Tregaron - man geni Henry Richard, Apostol Heddwch a oedd wedi dyfeisio'r syniad o'r Cenhedloedd Unedig - ein dyletswydd yw creu byd heddychlon, trwy gyfiawnder a chynaladwiaeth, lle mae adnoddau yn mynd at y dibenion hynny yn lle difodiant y blaned.